High School kan kai ve chuan “Mizo Nun Hlui” leh “Mizo Hla” kan zir a. Tawng Upa kan zir chho tan a. Hriatthiam loh a awmin, Ka pu (fam) ka zawt thin a, sawi tur a ngah thin khawp mai. “Mizo Nun Hlui” tih lehkhabu ah khan “an ziak diklo – tu ziah nge?” tih a nei nual. Ka pu hi Sialsuk ami niin Mizo Nun Hlui hre ve tak a ni a.
“Mizo tamtak aiin Mizo tawng a thiam zawk” ti tu an awm ve nual. Taitesena leh Chawngbawla chanchin ka zir lai te khan sentence tin kha a lo ngaithla a, choka lam atang khan a rawn sawifiah zel thin a. “By-heart” a har thei thin khawp mai.
Ka pu chungchang hi kan sawi zau mai mai anga, MNF ho ram riah lai khan ka pu te unau hian East Pakistan atangin silai an supply thin a ni awm a.
Aizawl School pakhat a ka luh lai chuan Pu F. Malsawma (Education Minister ni thin) khan “Mizo tawng” chungchang thu a sawi na ah, ka pu hming a rawn lam hlawl mai a. “Pu XXX an a ramvah chanchin an sawi mai chu(h), beng tla lek lek in ka ngaithla e”, a ti a. Ka pu kha Mizo tawng a thiam mai bakah Mizo Culture nena inzawmtlatna nei a ni. Nihmahsela a hnam ang zawngin Mizo a ni lova. Mahse Vai kan tih ang hi chu a ni chuang hek lo. Vai a nih pawn Mizo-vai a ni tal ang.
Vaiwkhat chu, Independence day-a lam tur a an tih avang chuan “Solakia” te, “Sarlamkai” te leh “Khat hnih thum..vei ding…” tih vel kha kan han ti leh laih laih a. Ka thiante nen chuan “Puan dum” kan sin a, kan “khat hnih thum..vei ding..” ve zel ta a. Danglam bikna riau ka inhre lo.
Mi thenkhat in vai min ti mahse rilru a zo si a, a khawi emaw lai takah chuan cultural difference a awm mai thei, mahse chu chuan Mizoram mi ka nihna te, Mizoram ka hmangiahna te leh ka ngaihna te a tidang chuang si lo. Kan tawng (Mother tongue) chu Mizo tawng a ni hran lova, mahse kan tawng aiin Mizo tawng ka thiam zawk tlat bawk a.
Pawl 11-12 ka nih lai vel hian Zirlai Pawl pakhat hian “Vai Ban” an lo huaihawt ve a, kei chu ka sikul kal pangngai hunah chuan ka kal a, School kalkawngah chuan an Zirlai Pawl Office Bearer (OB) (a mimal chuan ka hmelhriat te pawh an awm) te chuan min lo dang a, haw leh turin min hrilh a, “I haw loh chuan i chungah engpoh thleng se mawh kan phur lovang” an ti hum mai a.
Min lo dang ve hrim hrim kha a zahthlak ka ti a,naupang dang an kal tlang a, kei kha kal tlang min phal tlat si lo, Vai tih vanga min lo dan ve ringawt kha a dik ka ti lova. Ka kal let Police Gypsy lo tlan lai hi ka phar a, thil awmzia ka hrilh a, Police te chuan “Gypsy ” ah chuan min phur a, Zirlai Pawl OB ho chu an va vau hrep a, kei chu sikul thleng chuan min thlah ta a !! School ka thleng a, ka classmate te chuan “nang chu vai i nih loh kha, ngatinge Zirlai Pawl ho chuan an lo dan ve mai mai che a, an va zaktheilo..” an lo ti ve liam liam a. Ka inti Mizo tha leh ta a..!!
Hun a lo liam zel a, Science te kan zir chho a, Pawl 12 ka pass hnu chuan Professional Course zir ka duh ve ta a, Vai ka nih vang chuan MBBS chu ka zir thei ve tlat lo. Mizoram mi ka ni a, Pi pute hunlai atang tawh a, Mizoram a cheng, awm nget, ka nih avang pawhin MBBS seat te chu hmu ve awm tak ka ni.
Mahse a takah chuan chutiang chu a lo ni lo va, Mizoram mi ka ni emaw nilo emaw,ka hnar a zum deuh a, ka hming a dang(different) deuh a nih chuan Dr. ka ni theilo tihna a lo ni ber awm e. Private-a zir dawnin kan sum neihin a tlin si lo. Bachelor of Engineering chu ka zir chho ta a.
BE zir tur hian phai lam ka pan ve ta a, Mizoram vawikhat ka chhuahsan na a ni nghe nghe. Hindi tawng thiam em em lo mah ila, vai tih takah chuan hriatthiam ka nei nual a. Kum khat vel chu Hindi hrethiam mah ila ka tawng thiam ta bik lo. Mahse ka zir chho ve zel a. A tirah chuan Hindi tawng a ka hman te hian vai thenkhat chuan min nuih thin a. Mahse tunah chuan ka tawng nal thei khawp mai. {Hindi tawng hawrawp chhiar leh ziah chu Middle School ka luh laia ka zir bak kha ka la thiam chuang lo }
Engpawhnise,Hybrid culture ka lo nei ve tak si vang hian Vai ni si, ni si lo ang hian ka lo awm chho ve zel a. Tuna ka hna thawhlai ah hian ka hlim tawk viau a mahse zirna in ang rau rauvah, sorkar hna lampang pawh Mizo (a hnam zawnga thlirin) aiin kei Mizo (a geographical area a thlirin) tan hian hmuh a lo harsa deuh tlat mai a. Sorkar hna neih a, hlawh neih lampang ka duh/chak tihna nilovin, ka ngaihtuah zawk chu thiamna chhete kan neih hi Mizoram tan hmang tangkai ve thei mial lo maw.. tih lampang zawk ani.
Mizo inti si Mizoram hmangaih miah lo hi ka hmu teuh mai. A thenin Mizoram an ruihsan a, a then in Mizoram Development tur an eiru a.
A then in kalkawng siamna cement man an eiru a. Mizoram hi ka kan ram, kan hmangaih.. chuti.. khati.. an la ti thei zel tho… Vai-ah pawh min lo chhiar teh reng se, heng mite ai chuan Mizoram hi ka hmangaih zawk a, Mizoram tana thil tha tur ka ngaihtuah zel ang.
“Mizo tamtak aiin Mizo tawng a thiam zawk” ti tu an awm ve nual. Taitesena leh Chawngbawla chanchin ka zir lai te khan sentence tin kha a lo ngaithla a, choka lam atang khan a rawn sawifiah zel thin a. “By-heart” a har thei thin khawp mai.
Ka pu chungchang hi kan sawi zau mai mai anga, MNF ho ram riah lai khan ka pu te unau hian East Pakistan atangin silai an supply thin a ni awm a.
Aizawl School pakhat a ka luh lai chuan Pu F. Malsawma (Education Minister ni thin) khan “Mizo tawng” chungchang thu a sawi na ah, ka pu hming a rawn lam hlawl mai a. “Pu XXX an a ramvah chanchin an sawi mai chu(h), beng tla lek lek in ka ngaithla e”, a ti a. Ka pu kha Mizo tawng a thiam mai bakah Mizo Culture nena inzawmtlatna nei a ni. Nihmahsela a hnam ang zawngin Mizo a ni lova. Mahse Vai kan tih ang hi chu a ni chuang hek lo. Vai a nih pawn Mizo-vai a ni tal ang.
Vaiwkhat chu, Independence day-a lam tur a an tih avang chuan “Solakia” te, “Sarlamkai” te leh “Khat hnih thum..vei ding…” tih vel kha kan han ti leh laih laih a. Ka thiante nen chuan “Puan dum” kan sin a, kan “khat hnih thum..vei ding..” ve zel ta a. Danglam bikna riau ka inhre lo.
Mi thenkhat in vai min ti mahse rilru a zo si a, a khawi emaw lai takah chuan cultural difference a awm mai thei, mahse chu chuan Mizoram mi ka nihna te, Mizoram ka hmangiahna te leh ka ngaihna te a tidang chuang si lo. Kan tawng (Mother tongue) chu Mizo tawng a ni hran lova, mahse kan tawng aiin Mizo tawng ka thiam zawk tlat bawk a.
Pawl 11-12 ka nih lai vel hian Zirlai Pawl pakhat hian “Vai Ban” an lo huaihawt ve a, kei chu ka sikul kal pangngai hunah chuan ka kal a, School kalkawngah chuan an Zirlai Pawl Office Bearer (OB) (a mimal chuan ka hmelhriat te pawh an awm) te chuan min lo dang a, haw leh turin min hrilh a, “I haw loh chuan i chungah engpoh thleng se mawh kan phur lovang” an ti hum mai a.
Min lo dang ve hrim hrim kha a zahthlak ka ti a,naupang dang an kal tlang a, kei kha kal tlang min phal tlat si lo, Vai tih vanga min lo dan ve ringawt kha a dik ka ti lova. Ka kal let Police Gypsy lo tlan lai hi ka phar a, thil awmzia ka hrilh a, Police te chuan “Gypsy ” ah chuan min phur a, Zirlai Pawl OB ho chu an va vau hrep a, kei chu sikul thleng chuan min thlah ta a !! School ka thleng a, ka classmate te chuan “nang chu vai i nih loh kha, ngatinge Zirlai Pawl ho chuan an lo dan ve mai mai che a, an va zaktheilo..” an lo ti ve liam liam a. Ka inti Mizo tha leh ta a..!!
Hun a lo liam zel a, Science te kan zir chho a, Pawl 12 ka pass hnu chuan Professional Course zir ka duh ve ta a, Vai ka nih vang chuan MBBS chu ka zir thei ve tlat lo. Mizoram mi ka ni a, Pi pute hunlai atang tawh a, Mizoram a cheng, awm nget, ka nih avang pawhin MBBS seat te chu hmu ve awm tak ka ni.
Mahse a takah chuan chutiang chu a lo ni lo va, Mizoram mi ka ni emaw nilo emaw,ka hnar a zum deuh a, ka hming a dang(different) deuh a nih chuan Dr. ka ni theilo tihna a lo ni ber awm e. Private-a zir dawnin kan sum neihin a tlin si lo. Bachelor of Engineering chu ka zir chho ta a.
BE zir tur hian phai lam ka pan ve ta a, Mizoram vawikhat ka chhuahsan na a ni nghe nghe. Hindi tawng thiam em em lo mah ila, vai tih takah chuan hriatthiam ka nei nual a. Kum khat vel chu Hindi hrethiam mah ila ka tawng thiam ta bik lo. Mahse ka zir chho ve zel a. A tirah chuan Hindi tawng a ka hman te hian vai thenkhat chuan min nuih thin a. Mahse tunah chuan ka tawng nal thei khawp mai. {Hindi tawng hawrawp chhiar leh ziah chu Middle School ka luh laia ka zir bak kha ka la thiam chuang lo }
Engpawhnise,Hybrid culture ka lo nei ve tak si vang hian Vai ni si, ni si lo ang hian ka lo awm chho ve zel a. Tuna ka hna thawhlai ah hian ka hlim tawk viau a mahse zirna in ang rau rauvah, sorkar hna lampang pawh Mizo (a hnam zawnga thlirin) aiin kei Mizo (a geographical area a thlirin) tan hian hmuh a lo harsa deuh tlat mai a. Sorkar hna neih a, hlawh neih lampang ka duh/chak tihna nilovin, ka ngaihtuah zawk chu thiamna chhete kan neih hi Mizoram tan hmang tangkai ve thei mial lo maw.. tih lampang zawk ani.
Mizo inti si Mizoram hmangaih miah lo hi ka hmu teuh mai. A thenin Mizoram an ruihsan a, a then in Mizoram Development tur an eiru a.
A then in kalkawng siamna cement man an eiru a. Mizoram hi ka kan ram, kan hmangaih.. chuti.. khati.. an la ti thei zel tho… Vai-ah pawh min lo chhiar teh reng se, heng mite ai chuan Mizoram hi ka hmangaih zawk a, Mizoram tana thil tha tur ka ngaihtuah zel ang.
No comments:
Post a Comment