Vai - Part I

Ka tet lai chuan “Vai” tih hi ka hrethiam ve lova. Kan veng naupang ho nen kan inkawm a vai leh mizo kan awm pawh ka hre ngai lo, chak-ai kan khawrh hova, ulawng kan in man siak a. Buk sahovin kan in bai-lem-chhuan a, tui kan khuap a kan ulawng mante chu ka chhuah leh a, sairawkherh-a kan indona hmun thlang chiah-ah Sorkar Office Bus ding thin kha – a acid kan liak thin a. Sertawk ball-ah Goal ven te leh thalasikah tui kang nghah pah a sava veh te kha nuam ka ti. Ka ngai bang thei lo.Sunday sikul ah ka thiante ka zui a, Chang zirin “Davida fakna hla” kan sa ve luah luah thin a nih kha!!

School ah tawngtaina hruai turin min ruat a, Bible chang chhiarin tawngtaina ka kaihruai ve thin lai te ka ngaihtuah chhuak ta. Ka nu leh pate hi Christian nilo mahse Bible Bung leh Chang (Chapter and verses) inthen dan te, tawngtaina kaihruai hun a ka chhiarchhuah tur Bible chang min zawnpui a, thenawm Pi Hmuaki te kan rawn a, tawngtaina kaihruai dan te ka zir ve a nih kha! A la rei lo ve..!!

Sikul chawlh ah Pu Rova te lo zawhna ah kan kal a, Baibing, Tumbu, Rawtuai kan khawrh a,ka hawn ve teuh a. Rilru ah an la cham reng e!! “Feh tura thian dun an kal in, kalkawng peng anih chuan kawng pengah chuan feh kal lam ah tiang pakhat an dah thin a, a haw hmasa zawkin a lo la, a hnuhnung zawk chuan a kalpui chu a haw tawh tih a lo hre thei thin a ni” tih an sawite kha hemi tuma ka thil hriat a ni.

Naupan laia A AW B kan zir tan lai khan “A,AW,B.. Ai Awka Bawm, CH D E – Chhun Denga Ek…” tiin kan au luah luah thin a. Pawl 4 ka nih laia ka thil hriat reng pakhat chu, Exam na – ah khan “Sentence Formation” tih vel kha chhan tur a ni a.

Heng thumal hmang hian Sentence Siam rawh tih kha a ni a. Intodelh tih kha a thumal chu ani a. Mahse khami lai khan Intohdelh tih kha awmzia ka hre miah lo mai a. Mark 1 lai a pu bawk si a, kan chhang “risk” alawm mawle.. “Intodelh hi a tha lo”. tiin ka chhang ve tawp a. Inah ka haw a, ka pa(fam) chuan a tihdan pangngai-in question paper nen min thut pui a, ka mark hmuh zat tur min chhut pui a. “Intodelh tih hi engtin nge i chhan?” a ti a, kei chuan “Intodelh hi a tha lo ” tiin sentence ka siam ka ti a. A nui nasa kher asin. Hemi tum hian Mizo Subject ah ka hmu sang ber ve tlat. Ka zirchhoh zel na ah pawh Mathematics leh Mizo ah kher kher kha chuan mark hmusang ber pawl ka ni ve ziah.

Hetih hunlai vel hi ni ta in ka hria, eng engemaw boruak buai a awm a, Silchar velah mi pakhat “Vai” (Bengali) hian Mizo pakhat a lo that pek a ni awm e. Boruak a sosang nasa mai a, curfew meuh puan a nih tak kha. Hemi tum hian vai dawr rawk leh suasam kha a tam viau a ni awm a. Ka pu te dawr pawh kha an lo vawchhe vek mai a, a chhung bungrua te kha an lo la vek a. Ka la naupang a, a chhan ka la hrethiam chiah lo. Hun a kalzel a, ka hrethiam ve deuh ta a “Vai-ah” min lo chhiar tel ve vang ni ngei tur a ni. Mizoram mi ngei, mizoram mahni ram/ mahni ta anga ngai tlat chung si khan Silchar Vai tu emaw in pawi a khawih apiangin “fimkhur” a ngai ta tlat mai thin a. Vaiho ka huat phah vek..!!

Vai hi a tha chi leh a chhe chi an lo awm ve a ni awm a. Kei hi a eng zawk nge ka nih ka hrechiang lo. Vai tha chi turah ka indah phawt mai . Ka lo chhut dan mai mai chuan vai chhe chi kan tih hi silchar vai kan tih ang deuh khu an nih ka ring a. Vai hausa tak tak hi chu kan hmu vai chhia vak in ka hrelo. A engpawh nise, vai kan tihte pawh hi thliarhrang thiam thin ila te ka ti mai mai. Mizoram a dan anga awm nghet (1950 hmalam ), Mizoram tana inhuam leh damchhunga Mizoram ka ta ti a pawm tlat tu te hi chu vai an ni chiah lo ania. Ka piantirh atanga ka culture hriat leh zir chu Mizoram Culture a ni a.

“Mizo” tih hi chi hnih in han thlir dawn ta ila, Mizo tih hi hnam hming zawnga thlir theih a ni a, a awmzia chu Mizo Mizorama awm lo pawh Mizo an ni thei thova. Chuan thlirdan dang leh chu Mizorama cheng, awmnghet te hi “Mizo” a tih theih thova. A hnam hming zawnga thlir a nih chuan Vai ka ni maithei. Mahse Mizo hi Mizorama chengte mi sawinan kan hmang dawn a nih chuan “Mizo” chu ka ve ni tehlul em.